1. Hoàn cảnh sáng tác
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ, sinh năm 1944 tại Hà Nội và lớn lên ở Đà Lạt, đã sáng tác "Bài thánh ca buồn" vào tháng 10 năm 1972 chỉ trong hai giờ đồng hồ. Ông kể lại rằng nguồn cảm hứng cho ca khúc này bắt nguồn từ những kỷ niệm tuổi trẻ của mình. Lúc đó, ông là một cậu bé 14 tuổi thường đi lễ tại nhà thờ Con Gà (Đà Lạt), nơi ông đã phải lòng một cô gái xinh đẹp và ngoan đạo hơn ông hai tuổi. Một lần sau lễ Giáng sinh, trời đổ mưa và cả hai cùng trú dưới mái hiên của một ngôi nhà. Trong tiếng mưa, giai điệu của bản thánh ca "Đêm thánh vô cùng" vang lên từ một ngôi nhà gần đó, tạo nên những kỷ niệm khó quên và là nguồn cảm xúc để ông sáng tác "Bài thánh ca buồn" nhiều năm sau này.
2. Nội dung bài hát
"Bài thánh ca buồn" kể về những kỷ niệm của một mối tình thời tuổi trẻ, với hình ảnh cô gái mặc áo trắng đi lễ Giáng sinh, tạo nên một không gian lãng mạn và hoài niệm. Mặc dù trong tên có chữ "thánh ca", thực chất đây là một bài hát nhạc trữ tình, không phải thánh ca. Nội dung bài hát mang đậm chất trữ tình, kể về những cảm xúc chân thành, những kỷ niệm đẹp nhưng buồn bã, và những thay đổi của thời gian.
3. Ca sĩ thể hiện và sức lan tỏa
"Bài thánh ca buồn" ngay khi ra mắt đã được hãng đĩa Sơn Ca mua độc quyền và ca sĩ Thái Châu là người đầu tiên thể hiện trong băng Sơn Ca 3 nhưng theo ban biên tập ca sĩ thể hiện thành công nhất ca khúc này là ca sĩ Elvis Phương . Mặc dù tên bài hát có chứa chữ "thánh ca", nhưng thực tế đây là một bài hát nhạc trữ tình và không phải là một bản thánh ca thực sự. Bài hát đã nhanh chóng trở nên nổi tiếng và được nhiều ca sĩ thể hiện. Phần ca từ của bài hát thường bị hát sai, nhưng nhạc sĩ Nguyễn Vũ đã giải thích rõ ràng ý nghĩa và cách diễn đạt chính xác của những câu hát trong bài. Với giai điệu và ca từ sâu lắng, "Bài thánh ca buồn" đã để lại dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả và trở thành một ca khúc Giáng sinh kinh điển tại Việt Nam.
Xin giới thiệu cả nhà bản thu của ca sĩ Elvis Phương :