Lá Thư Xúc Động Của Hoàng Thi Thơ Gửi Người Con Ở Bên Kia Chiến Tuyến

Trước khi nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ lập nghiệp ở miền Nam sau năm 1954, ông đã tham gia kháng chiến chống Pháp trong hàng ngũ Việt Minh ở Bình Trị Thiên. Tại đây, Hoàng Thi Thơ đã có một mối tình đầy nước mắt với Tân Nhân – một ca sĩ huyền thoại của dòng nhạc đỏ.

Tân Nhân và Hoàng Thi Thơ có cùng quê ở Quảng Trị, học cùng trường từ nhỏ, và sau này cả hai cùng tham gia kháng chiến. Tân Nhân gia nhập kháng chiến khi mới 16 tuổi và theo đoàn văn công Bình Trị Thiên. Năm 1949, khi đoàn bị Pháp tấn công, đơn vị tan tác và các thành viên phải chạy vào rừng sâu, mất liên lạc. Tin đồn về trận càn Phong Lai khiến thầy trò trường Huỳnh Thúc Kháng, nơi Tân Nhân theo học, tưởng cô đã hy sinh. Trường Huỳnh Thúc Kháng đã tổ chức lễ tưởng niệm cô học trò. Hoàng Thi Thơ, lúc này đang công tác ở Nghệ An, nghe tin đã tan nát cõi lòng và thể hiện nỗi nhớ thương Tân Nhân qua bài hát "Xuân Chết Trong Lòng Tôi":

"Xuân ơi Xuân
Chim xa đàn
Xuân ơi Xuân
Ngờ đâu Xuân chết trong lòng tôi
Trong tiếng đàn…
Ôi chim xa cành
Bướm lìa hoa
Trùng phùng xa lắm…”

Khi trở về và nghe được bài hát này, Tân Nhân đã rất xúc động. Nỗi thương nhớ của Hoàng Thi Thơ đã làm lay động lòng cô. Bà quyết định trở về Nghệ An để gặp lại Hoàng Thi Thơ, và từ đó bắt đầu một mối tình lãng mạn nhưng trắc trở.

Trong một lần về thăm quê, Hoàng Thi Thơ bị Pháp bắt giam và sau hiệp định Geneve 1954, ông đã ở lại miền Nam để lập nghiệp. Ông bỏ lại Tân Nhân với đứa con trong bụng và kết hôn với ca sĩ Thúy Nga năm 1957. Tân Nhân, ôm hận và nén nỗi nhớ, trở về miền Bắc và tiếp tục kháng chiến, trở thành ca sĩ huyền thoại của nhạc đỏ với bài "Xa Khơi" của Nguyễn Tài Tuệ. Bài hát diễn tả nỗi nhớ của người con gái miền Bắc đối với người trai miền Nam. Với giọng hát đầy cảm xúc, Tân Nhân đã thể hiện tuyệt vời nỗi niềm:

"Nắng tỏa chiều nay
Thuyền về mái động chiều nay
Nhìn phương Nam con nước vơi đầy thương nhớ
Nhớ thương anh ơi"

Đứa con của mối tình này sống cùng mẹ ở miền Bắc với hai nỗi đau riêng: không được biết mặt cha và mang lý lịch có cha là nhạc sĩ dưới chế độ Sài Gòn. Người con trai lúc đầu lấy họ mẹ, tên là Trương Nguyên Việt, sau đó đổi tên thành Lê Khánh Hoài theo họ cha kế. Ngoài ra, ông còn dùng bút danh Triệu Phong (theo quê quán của Hoàng Thi Thơ) khi viết báo.

Dưới đây là bài viết của nhà báo Trương Nguyên Việt về người cha của mình – nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ – kèm theo bức thư đầy xúc động của nhạc sĩ gửi cho người con xa cách:

"Hoài, đứa con trai đầu lòng yêu quý của Ba

“Chối bỏ”? Từ ngữ ấy không có trong từ điển đời ba. Nếu có chăng, thì ba chưa bao giờ dùng nó. Ba chưa bao giờ chối bỏ con. Suốt 35 năm qua, con luôn ở trong ký ức, trái tim và tâm hồn ba….”

Năm 1987, 12 năm sau khi Sài Gòn sụp đổ, tôi mới nhận được lá thư đầu tiên từ ba tôi, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, gửi từ Mỹ về. Ba bắt đầu lá thư như thế:

“Năm 1956, ba ra Đà Nẵng thăm ngoại con khi nghe tin mẹ con “đi thêm bước nữa”. Thăm ngoại thì ít, nhưng chủ yếu để hỏi thăm con.

Năm 1958, ba có em Thi Thi. Chính lúc đó, ba nghĩ đến con nhiều nhất. Ba đã đặt tên “Thi” cho em con, một cái tên đầy kỷ niệm mà ba và mẹ con đã yêu thích và hứa sẽ đặt cho đứa con đầu lòng của chúng ta, là con. Từ đó, mỗi lần gọi tên em Thi, ba nhớ đến con. Nhớ cho đến khi ba không còn trên trần gian nữa.

Năm 1964, trong hoàn cảnh éo le, ba bỏ nước trốn sang Nam Vang. Khi biết mẹ con đến đó trình diễn, ba đã bất chấp hiểm nguy để liên lạc, chỉ với mục đích biết tin tức về con và mẹ con. Ba nhớ rõ, nếu lúc đó mẹ con không quá dè dặt, ba có thể đã trở lại nơi ba đã phải rời bỏ và có cơ hội sống bên con từ 1964!

Năm 1970, khi ba soạn phim “Người Cô Đơn”, ba đã hoàn toàn nghĩ tới con, dựng lên một nhân vật bé bỏng mang tên bé Tâm, một nhân vật cô đơn mà ba đã gửi hết nỗi niềm tâm sự của mình vào đó. Nhân vật đó chính là con, Hoài, người mà ba tưởng rằng ba đã chối bỏ.

Suốt 35 năm, ba tự hào về một điểm: Đời ba, có con và mẹ con, sao giống như một pho tiểu thuyết. Tiểu thuyết nào mà không có nhiều tình tiết éo le? Dù gặp những khó khăn, chúng ta hãy coi đó là số phận của cuộc đời giống như tiểu thuyết của chúng ta…

Hoài con, nếu con cho rằng “con đã mất ba nửa cuộc đời rồi”, thì nửa cuộc đời còn lại, con sẽ có ba hàng ngày, hàng tháng, hàng năm. Đối với ba, dù chưa một lần gặp, ba chưa bao giờ mất con và mẹ con một ngày nào. Ba luôn có con và mẹ trong lòng ba, trong tâm hồn ba.

Nhắc đến mối tình đầu của mẹ con, ba hãnh diện xác nhận rằng, cho đến bây giờ, mối tình đó, đối với ba và những người biết, là mối tình đẹp nhất trần gian. Ba không phóng đại khi nói như vậy. Ba và mẹ con sẽ hiểu dần về điều này. Đối với ba, suốt đời, mẹ con là tuyệt vời, Tân Nhân là tuyệt vời. Năm 1956, khi soạn sách “Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông”, ba in dòng chữ: “Thân yêu gửi Tân Nhân”, dù ba biết mẹ con đã “đi thêm bước nữa”.

Ba yêu mẹ con từ những năm 49-50-51 đến 56 và cả bây giờ, thì không có lý do nào ba không yêu con và yêu ít hơn. Điều này chắc con không biết, nhưng mẹ con biết. Có lẽ vì hoàn cảnh nào đó, mẹ con biết nhưng không nói ra cho con hay…

Dù biết hay chưa biết, với thời gian và những tác phẩm của ba, con và mẹ con sẽ dần hiểu được lòng ba và tình ba. Sự muộn màng nào cũng đau thương, nhưng sự muộn màng nào cũng đẹp. Đó là sự muộn màng trong tiểu thuyết, trong cuộc đời tiểu thuyết của chúng ta…

Mối tình đẹp nhất trần gian.”

Ba tôi đã nói vậy về mối tình của ba và mẹ tôi. Nhưng ba tôi không biết rằng, đó chính là mối tình khổ đau nhất của mẹ tôi, người đã trao cho ba tất cả tuổi thanh xuân của mình. Hồi tưởng lại mối tình ấy, mẹ tôi viết trong hồi ký:

“Cuối năm đệ nhất Huỳnh Thúc Kháng, tôi gia nhập Đoàn Văn Công Mặt Trận Bình Trị Thiên và Trung Lào vào chiến trường phục vụ bộ đội. Đó là thời kỳ gian khổ nhất của chiến trường Bình Trị Thiên.

Một lần, chúng tôi bị bao vây tứ phía, trên trời máy bay, dưới sông ca nô, trên bộ địch vây quanh. Chúng tôi phải chạy vào rừng sâu và mất liên lạc với đơn vị. Tin đồn về trường Huỳnh Thúc Kháng là Tân Nhân đã chết trong trận càn. Hoàng Thi Thơ đã truy điệu tôi bằng bài hát “Xuân Chết Trong Lòng Tôi”. Cả trường đã hát, đã khóc, đã xót thương tôi ra đi quá trẻ…”

Lời đề tặng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ trong cuốn Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông

Nhưng tôi đâu đã chết. Một thời gian sau, Bộ chỉ huy cho chúng tôi trở về trường cũ Huỳnh Thúc Kháng học tập. Trên chuyến đò dọc Châu Phong – Bạch Ngọc, một bạn gái lớp dưới đã hát cho tôi nghe “Xuân Chết Trong Lòng Tôi”. Lúc đó, tôi đã cảm động đến rơi nước mắt. Hình như mọi người trong đò cũng đều xúc động.

Mối tình của tôi với Hoàng Thi Thơ không bị lãng quên và được ghi nhớ trong tâm hồn những người đã sống trong cuộc chiến ác liệt ấy. Nó là một câu chuyện đầy cảm xúc và đau thương mà có lẽ suốt đời tôi không thể quên.”

Nguồn nhacxua.vn