Y Phôn Ksor

A. Tiểu sử nghề nghiệp

Y Phôn Ksor sinh ngày 17 tháng 3 năm 1961 tại buôn Sơk, xã Dliê Yang, huyện Ea H’Leo, tỉnh Đắk Lắk. Ông thuộc dân tộc Ê Đê và mang họ Ksor của người Gia Rai. Y Phôn là con thứ năm trong một gia đình đông anh chị em. Mẹ ông là nghệ nhân thổi sáo đing puốt, còn bố ông là nghệ nhân chơi chiêng. Từ nhỏ, Y Phôn đã bộc lộ tài năng âm nhạc khi chơi thành thạo đàn goong lúc mới 7 tuổi và tham gia biểu diễn cồng chiêng từ khi 11 tuổi.

Năm 1983, Y Phôn theo học Thanh nhạc tại Trường Trung học Nghệ thuật Đắk Lắk, là một trong những sinh viên khóa đầu của khoa và là học trò của nghệ sĩ Linh Nga Niê Kđăm. Sau khi tốt nghiệp vào năm 1987, ông không theo đuổi nghệ thuật chuyên nghiệp mà trở về giúp gia đình làm nương rẫy, đồng thời tiếp tục sáng tác nhạc.

Năm 1990, Y Phôn bắt đầu công tác tại phòng Văn hóa và Thông tin huyện Ea H’leo. Bài hát đầu tay của ông là "Lời ru mùa lúa". Tuy nhiên, phải đến năm 1992, khi tham gia trại sáng tác âm nhạc khu vực Tây Nguyên, ông mới bắt đầu được chú ý với ca khúc "Chim phí bay về cội nguồn". Ca khúc này giúp Y Jack Arul đoạt huy chương bạc tại Hội diễn ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 1993.

Năm 1993, Y Phôn gia nhập Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk và đảm nhận vai trò hát bè cho nghệ sĩ Y Moan, đồng thời sáng tác nhiều ca khúc nổi tiếng. Đặc biệt, ca khúc "Đi tìm lời ru nữ thần mặt trời" giúp ca sĩ Y Moan giành huy chương vàng tại Liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 1995. Trong khi đó, "Đôi chân trần" trở nên phổ biến qua giọng hát của Y Moan và là ca khúc duy nhất ông viết lời bằng tiếng Việt phổ thông.

Năm 2004, theo lời nhạc sĩ An Thuyên, Y Phôn được cử đi học Sáng tác tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Ông từng giữ chức Phó trưởng Đoàn ca múa nhạc dân tộc Đắk Lắk và tham gia giảng dạy cồng chiêng cũng như các loại nhạc cụ dân tộc cho thế hệ trẻ. Năm 2018, Y Phôn được phong danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú và nghỉ hưu năm 2021.

B. Thành tựu

Y Phôn Ksor đã có nhiều đóng góp to lớn cho nền âm nhạc dân tộc Tây Nguyên với các ca khúc nổi tiếng như "Chim phí bay về cội nguồn", "Đi tìm lời ru nữ thần mặt trời" và "Đôi chân trần". Các tác phẩm của ông không chỉ phản ánh cuộc sống và văn hóa của người dân tộc Ê Đê mà còn mang đậm màu sắc và hồn cốt của Tây Nguyên.

• Giải B của Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam (1999): Được trao cho ca khúc "Đi tìm lời ru Nữ thần Mặt Trời".
• Giải Khuyến khích Hội Nhạc sĩ Việt Nam (1997): Dành cho ca khúc "Chim Phí bay về cội nguồn".
• Kỷ niệm chương vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam và Kỷ niệm chương vì sự nghiệp Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Tôn vinh những cống hiến của ông cho nền văn hóa và nghệ thuật Việt Nam.
• Huy chương Vàng cho các tác phẩm: "Tác phẩm Đi tìm Lời ru Nữ thần mặt trời" và "Độc tấu Ching Kram".

Nhạc sĩ Y Phôn còn được biết đến với việc biên soạn giáo trình và tham gia giảng dạy các nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa âm nhạc dân tộc.

C. Dự định tương lai

Sau khi nghỉ hưu vào năm 2021, Y Phôn Ksor tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc với những dự định và kế hoạch đáng chú ý. Ông hiện đang tập trung vào việc sáng tác và phát triển các dự án âm nhạc mới, đồng thời tiếp tục giảng dạy và chia sẻ kiến thức về âm nhạc dân tộc cho thế hệ trẻ. Y Phôn cũng đang làm việc với các tổ chức văn hóa để bảo tồn và phát huy các giá trị âm nhạc truyền thống của Tây Nguyên, đồng thời khuyến khích sự phát triển của âm nhạc dân tộc trong cộng đồng.

Với những cống hiến không ngừng nghỉ, Y Phôn Ksor vẫn tiếp tục là một nhân tố quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển âm nhạc dân tộc Tây Nguyên, giữ gìn những giá trị văn hóa quý báu của cộng đồng dân tộc Ê Đê và các dân tộc thiểu số khác trong khu vực.

Thế Giới Tình Ca biên tập